melc logo

(JCA, MCC, MPC, MGP, ABFM, ZCC, ELCC, MELC)

Thumapui: January 11, 1894 ni in Lushai Hills ah Missionary Rev. F. W. Savidge (Sap Upa achi uh), Rev. J. H. Lorain (Pu Buonga achi uh) leh Rev.D. E. Jone (Zo Saphlui achi uh) ahin tung ua, Pasian thu ahing pawluutta uhi. Mizoram ah kum 3 sung a um ua, Lushei ham azil uhi. Tam hunsung in Roman Alphabet apat in Lushei laiteng A, AW, B, Ch …. Laibu khat ahing bawl khie uhi. Hun tomkhat zou, Lushei ham ahing siem nuo un Mizo ham in Laisiengthou Luke, John leh Nasepte khu Lushei ham a let in ahing sutpiehta uhi. Tuochi’n 1917 tan in Thuhuntha – Mathew apat Kihilna tan ahing suntan uhi.

January 1908 in sap tangval Watkin Roberts leh Dr. Frazerte nupa Aizawl ahing tung ua, Dr. Frazerte nupa ahileh Welsh Calvinism Methodist Missionary Societyte sawl ahia, Watkin Roberts khu ama phattuom ngaina leh hagau mangthaite lainatna zieh a hingkuon ahi hi. Khatvei Watkin Roberts khu Ms. Emily Davies in a zahle diing in British sum Puond 5 ahing thot hi, amabou Watkin in ama lanai a zang lou in John Laibu Lushei ham a kisun, bu 104 lei in khoteng a hausate kuungah laidal neukhat toh ana hawm khie hi. Tuzhunlai in Senvon hausa Pu Kamkholun in copy khat anamukha a, asim chiengin a thu umdan theisiem lou in, a thu umdan hilchien diingin Watkin Roberts han diing in mi asawlta hi. Tuachi’n tua hunlai a Aizawl a laisim a um Pu Thangkai, Pu Lungpau leh Watkin Roberts khu Dr. Frazier in Senvon a haw ding in a sawl a, amaute March 3, 1910 ni in Senvon khuo a tungta uhi. Hun tomkhat a um ua, March 14, 1910 in Aizawl ah akilekia ta uhi. A kilekia lam un Vaitin khuo ah Roberts in Pasian thu genna anei a, Pu Thangkai leh Pu Lungpaute’n Jesu khu Hundampa diingin a’ng pomta uhi. Tuachia pienthana a hing nei tah chieng un, a aah-nel awlai uh ahing paikhie ua, Pasian a diing in a hinkhuo uh a lanta uhi. Amaute Aizawl ahing tun zou un Dr. Frazier in Manipur a Missionary a kuon a Pasian thug en diing mi ahing chouta hi. Tuobang a mi ahing choutah chiengin pasal thum – Pu Savawma, Pu Thangchhingpuia leh Pu Vazika te ahing kuon ua, May 7, 1910 in Senvon khuo ahing tungta uhi. Amaute’n Senvon a khantanhoi ahing genlai un Pu Thangrum, Pu Thangngur leh Pu Kaithang te’n Pasian ahing awipaita uhi. Hun tonkhat zou in Thadou Kuki Pioneer Mission chi khu 1913 kum in ahing phutkheta ua, tuo hattuom enkoltu diing in Pu R. Dala ahing koita uhi.

Tuochi’n 1924 in Thadou Kuki Pioneer Mission khu North East India General Mission (NEIGM) in ahing hengta uhi. Pawlpi hing lien deudeu in vaihawmna lam ah kibatlouna leh sum-le-pai a buoina tuomtuomte zieh in 1929 in NEIGM apat pawlpi khat Indo-Burma Pioneer Mission kichi ahing piengkheta hi. Tuohunlai in NEIG Mission in Head Quarter in tulai a Mission Compuon munkhu azang ua, tuonah Rostard Memorial High School khat ahing din ngal uhi.

JCA Hing Pien Dan

Adieh in kum 1951, 52, 53 lai vel in Zougam kichi khu amiel in amiel a, koima lai tan guh (VI) tan sim zong ana um naisih hi. Mi khat leh ni ana um nanleh a thei kha nai sih hi. Tulai bang in chi-le-nam zong aki kan nai sih a, Pasian awi zong ana um tam nai sih hi. Kho ni kho thum vel in Pasian ana awi in Biehinn ana lam nanleh Convention gen ah ana um nalai uhi. Tuo hunlai in Zou nam hi diing zong koima ana ut sih a, Zoute chie ahing kihat chiengin khen khatte azum nalai ua, akhente alungthah uhi. Khum hunlai in namdangte khu innten louten lam leh sakhuo lam a sangtah in ana umta uhi. Laisimna lam ah skul zong ana nei siengta uhi. Zomite khu taw-le-lu zong theilou in a chi anam min na ngawn uh ana zumpi nalai uhi. Khum bang a Zoute a um lai un, Pu Nengkhogin, Pu Semkhopao, Pu Thawnghang leh Pu Kaizakhamte kho Manipur khopi, Phaipi, (tulai a Imphal ichi uah) ah laisim in ana um ua, amaute khu tan VII, IX bang ana hita uhi.

Amaute’n Zogam leh amipite khawsahdante a et chiengun gamnuoi mite khosahdan bang mai in ana mu ua, ana pawna mama uhi.

Tuochi’n amaute’n Zogam mipite kaikhawmna diing chi’n khawmpi abawl ua, Politics lam hileh alang khat lam a Christian nna zong ana huomsah uhi. Kum thum vel khum bang ana bawl lai un, khawmpi anei chieng un zubeel guh bang ana sum ua, tuohunlai in Khristian lam ah ana ki theikha zel sih a, politics lam ah zong anasep uh akilang dieh sih hi. Zubeel toh gam vaihawmna ana nei un thutah tahlatna ana nei sih uhi. Tam bang kawmkaal ah Pu Nengkhogin in Zou simpat A, AW, B, CH …. Ahing bawlkhie hi.

Pu Kamzakhup leh SCA: Tam bang ana bawl lai un, Pu Kamzakhup singtaang gam Mawngawn khuo ah ana um nalai a, Simte Christian Association (SCA) ah member khat in ana pang a, SCA Founder Secretary ana hi hi. Ama’n Zou leh Simte kigawm diing vai asai lai in kimel thei tuona diing in Khawmpi khat Singngat ah neivai chie thutut ahing bawl leh memberte lah a mikhat in ana panpi a, Zou kuollam a khawmpi khat I bawllou a, ei Simte kuollam a I bawl uleh I lawmte’n hing zop sih uleh ei guoh in bangma I saidoh sih diing uhi chi ahing genleh Secretary pa’n “Tuo lungthu a napsiehte’n bang athei diing uai mah, I thu thu ahi sih diing uah” chi’n thutawp abawlta hi.

Pu Kamzakhup Daijang ah: Khumi thu Pu Kamzakhup in a zatah chieng in committee na mun apat apawtdoh ngal a, ama’n zong bangchileh Zoukuol ah Zou Christian Association chi ading thei diei chi’n lung ageelgeel ta mai hi. Khumin ama khu singtaang gam Mawngawn khuo apat phaigam a Daijang khuo ah 1951 in ahing pemsuhta hi. Khumhun lai in Zogam ah Biehinn mun li vel ah ana uma, a un in Convention nuoi ngen ahinalai hi. Zou khosuon ah khuo 66 vel a um a, unau Conventionte opkhum in kho li ah Biehinn ana umgiep a, lungkham ahuoi mama hi. Bang chileh Zogam a Khristian adingdoh in Khrist in gam anei diei chi khu a lunggimpi pen ahi hi.

Pu Kamzakhup leh Pu Thongzakhup: Tuoleh Pu Thongzakhup toh nasatah a angaituo lai un 1952 kum in Tuoitengphai khuo ah Upate toh khatvei committee ana nei ua, tuonah bangma thupuohna abawl theisih uhi. Pu Thawngzakhup leh Pu Kamzakhup te khu loulai ah aki hou zing zing tamai uhi. Tuobanga loukai diing donlou hiel a niteng a ahoulim ukhu 1953 kum in zong sunzom toupeh nalai uhi. Khum kum in Tuoitengphai khote’n Assembly hattuom ana zom uhi. Chi-le-nam ki daidanna zieh ma in koima’n zong nou Assembly nazop uh achi dieh sih a, Convention ma in ana enkoltou den hi. Hun tomkhat zou in Pu Kamzakhup leh Pu Thawngzakhupte loulai a loukai lai hing kihoulim tou zeel in tambang thupuohna ni khat ahing neita uhi.

Tu’n Tuoitengphai te’n haithah hing lawm unlen Daijang, Bohlui, Khienglam tam teng hing chiel ulen khun ah committee khat nei vai in alem leh khawmpina diing vaiguon bawl ngal vai chi’n thutanna ahing neita uhi.

Tuaitengphai & Daijang: Tuoitengphaite’n haitha ahing bawl ngei ua, Bohlui leh Khienglam ahing pei sih uhi. Tuomun ah Daijang leh Tuoitengphaite ahing kihoulim ua, Pu Thawngzakhup leh Pu Kamzakhup in “Khawmpi i nei diing uhi” a chi ua, hinanleh Pu Ngulzakhup in bangma gen ana nei sih hi. Ngaidan sawttah akikup nuo un Pu Dongzagin in tam bang in a geen hi, “Convention boycott in Assembly inhing lasih taleh, ei ngen in ding thei sih lei, Convention belsawm kia in hing ngai nawnta sih uleh, nuo sawnmaw, ma sawnmaw in um giep vai, sawltah khat Pastor khat nei zong lah hilou hai a” chi’a thu ahing gen chiengin, a ut simsim khenkhatte zong alungkesahta hi. Tuobep in kikhendan khat ahing bawlta uhi.

JCA Puonkhietna: Atawpzaw in biehinn mai ah Pu Thawnghang leh Pu Kamzakhup akihoukia ua, program khat bawl in Jou Christian Association chi’n khawmpi khat bawl I bawl diing uhi chi’n Pu Kamzakhup in Pu Thawnghang kung a ahing gen chieng in Pu Thawnghang in hamsa asa sim mama hi. Tuobang a akihoulim lai un tam anei a bang in thu ahing kivaihata uhi. “Phai lam na tun suh chiengin Pu Semkhopao leh Pu Kaizakham toh hing kimutuo un, JCA min a ki vai puohna diing constitution hing bawl unlen, tuozou chienga JCA a min in khawmpi khat i bawl diing hi” chi in akivaihata uhi. Tuobang in amaute’n zong thupha sese lou in constitution ahing bawl ua, ahingzawtah chieng un Khawmpi vaiguon February 20, 1954 adiing in ahing bawlta uhi. Tuochi’n February 20, 1954 Kiginni in JCA puon khietna Daijang khuo ah ahing neita uhi. Tuonah Pu Thawnghang, Pu Kaizakham leh Pu Semkhopao lamkai in mi 300 vel apeikhawm ua, member a telkhiet a umte’n JCA kipuihuoina dan a vai hawm diing in suoi abawl uhi.

Zougam Thusuo: Tuoleh Pu Semkhopao Editor hina nuoi ah ZOUGAM THUSUO First issue March 1954 in tam bang in ana suo uhi.

Tami kum a lamkaite:

  • Upa T. Ngulzakhup – Chairman

  • Pu T. Kamzakhup – Secretary

  • Upa Thawngzakhup – Treasurer

Tami kum mama in pawlpi a diinga poimaw pen a ana thei ziehun Zou Khristian Labu Pu Khaizakham leh Pu Thawnghang in ana letkhie ua, ana sunkhe ngal uhi. Tam anei a bang in mi tawmngaite’n asutna diing ana tuoh uhi:

Pa Khamzagin Tuoitengphai Rs 100, Pa Lienkhogin Tuoitengphai Rs 40, Pa Helkhozam Tuoitengphai Rs 40, Pi Dimmuong Tuoitengphai Rs 80, Rev. Thangkhogin Sachih Rs 50, Pu P. Chinkham Ngurte Rs 50, Pu CHinkhopao Ngurte Rs 20 Tamteng ban a vaat nalai teng Pu Thawnghang in ana tuo a, atuohziehin Pu Thawnghang khu Publisher in ana minvaw uhi. Tunitan in MELC Office ah tami laibu a et thei zing hi.

1955, JCA 1st Session, Khienglam

February 22, 1955 in Khienglam khuo ah JCA Session khatveina a um a, khawmpi mang mi 217 vel kho 16 apat apeikhawm uhi. Tami kum a lamkaite:

Upa Ngulzakhup Chairman
Pu Kamzakhup Secretary

Tuoleh Pu Kamkhozam khu Buhsau a sangsya diing in ana sawl uhi.

1956, JCA 2nd Session, Buhsau

January 22, 1956 in session ni veina Buhsau khuo ah ana um a lamkaite tam anei a bang ahi.

  • Pu Ngulzakhup, Chairman

  • Pu Hanggin, Secretary

Tam khawmpi na ah Pastor Vungdal, Simbuh khu Convention pawlpi apat ahing luut a, JCA a Pastor masa pen ahi.

Ama Pastor Vungdal ahing luut in JCA in Pastor khat kineita chi in hamuonna leh kipahna lienpi vaihawmte’n ana neita uhi. Tuoleh tami kum February 9 in Pu Ngulzakhup khu Upa hi diing in namdet ahi a, Zou sunga diing Upa masa pen ahita hi. Ama khu Assembly Church in anamdet ahi.

JCA apat MCC, January 22, 1956, Buhsau

1956 a Buhsau khuo a JCA Session niveina a neilai un NEIGM lamkai Rev. Nengzachin in na min a Christian Pawlpi khat vaw pen akilawm sih hi, ama’n “JCA” hing henkhie unlen tuozou chiengin NEIGM a Presbytery khat a na din theina diing uh I ngaituo diing uhi, ana chia, lai ana pieh hi. Tuochi’n Presbytery khat din theina diing ahileh chi’n JCA min khu phietkhie in Manipur Christian Conference (MCC) chita diing in thukimna aneita ua, puonkhietna anei ngal uhi. JCA khawmpi manga kuonte’n pawl mintha toh innlam azuonchietta uhi.

1957, Tuaitengphai

January 14, 1957 in MCC khawmpi khatveina JCA apat Session 3 veina khawmpi Tuoitengphai khuo ah a um hi. Tuoleh Pastor Mangdal ahing luut a, ahina bang a pom ahi. Tuona lamkaite:

Rev. Vungdal Chairman
Pu Hanggin Secretary

MYCA Phukhiet in um: Tuomun a thupuohsah No. 8 & 9na dungzuui in khanglai lam “Youth Department” phukhiet diing lem ana sa ua, amin ding in Manipur Youth Christian Association (MYCA) ahisah uhi. Tam MYCA convenor diing in Pu Goulien leh Pu Tunzakap te ana guong ua, amaute’n April 6, 1957 ni in Tuoitengphai khuo ah MYCA khawmpi masa pen ana nei uhi. Tam khawmpi ah member diing anei abang in ana guong uhi:

Pu Goulien, Superintendant
Pu Tunzakap, Secretary

Members:

T. Kamzadou Tuoitengphai
T. Chinzagin Daijang
S. Goukhothawng Behieng
M. Tongzapao Behieng
M Daikhokam Tuoitengphai

Tam khawmpina a Nu Chiinluon w/o Pu Thawnghang, Tuoitengphai, Nu Vungkhoching w/o Rev. Goulien Daijang te’n aniih-tungteen uh puonzeem khattuoh ana pieh ua, MYCA a diinga silpieh pemasa pente ahi uhi. Tam khawmpi a Upa namdet a umte:

Upa Thawngzakhup Tuoitengphai
Upa Lienzahau Khienglam
Upa Chinzakhai Daijang

1958, MCC apat MPC, Milongmun

Tami kum February 28 – March 2 in MCC khawmpi 2 veina leh JCA apat Session 4 veina Session Milongmun khuo ah a um hi. Tuoleh Pastor Khamzalien ahing luut a, ahina bang a pom ahihi. Lamkaite tam anei a bang ahi hi:

Rev. Vungdal Chairman
U Tunzakap Secretary

Tam khawmpi ah Zogam khu anuoi abang in Biel 4 in ana khen uhi. Lentaang Biel, Kailamnuoi Biel, Zotaang Biel leh Gungaal Biel.

Tuoleh tami khawmpi February 28, 1958 a Upa namdette anuoi a bang ahi:

Upa Suonkham Khienglam
Upa Dongzagin Tuoitengphai
Upa Khamchinhang Behieng
Upa Suohkhosoi Tuining
Upa Chinkham Bohlui
Upa Khuppu Saite

Tam khawmpi ah MCC khu Presbyterian Church of Manipur (MPC) a hen diing in thupuohsah ana bawl ua, tuochi’n ana hengta uhi. Puonkhietna umsih nanleh MPC pawl mintha toh innlam akile kiata uhi.

1959, Presbyterian Church of Manipur (MPC)

February 22, 1959 in MPC klhawmpi 1 veina leh JCA apat Session 5 veina Tuolphei khuo ah a um a, lamkaite tam anei a bang ahi:

Rev. Lienkhopau Chairman
Pu Semkhopau Secretary

MWCA phukhietna: Tam MPC min a khawmpi khatveina hun ah Numei Pawlpi kivaihawmna khat phukhiet diing in lem anasa ua, amin diing in Manipur Women Christian Association (MWCA) ana chii uhi. Tuona convenor diing in Upa Suohkham leh Upa Neihaute ana guong uhi.

Khawmpi khatveina Mata Lambulane ah 1960 in ana mang uhi. Kum peisa 1957 vel apat Manipur in Presbyrery khat zop diing ana houlim chieng un ana kituoh ua, Synod zop diing thu ah ngaidan akibang tasih hi. Pawlkhat in Mizoram Synod alunggul ua, pawlkhat in Cachar Hill Tribe Synod zop a ut ua, Cachar Hill Tribe te a pat thu amu dung zui ua, MPC a naki vaipuoh ahia, hinanleh Unau Lusheite a ut lou zieh un tam Tuolphei khawmpi ah ahing tel tasih uhi.

Tuochi’n April 24, 1959 ni in Presbyterian church of Manipur MPC min in special meeting tulai a Executive enlarge committee toh kibang khawmpi neukhat ana han uhi. Tuo special meeting na ah unau Lusheite’n kou MPC zom lou in Presbytery tuom in ka ding ding ua, ka pawl min diing un Tuithaphai Presbytary ka chin diing uhi ahing chi ua, tuobep in MPC ana ding zou Vaiphei leh Thadou te’n zong Unau Lusheite a tuom a ding diing ahi uleh enzong I min diing uh heh vai chi’n Manipur Gam Presbytery (MGP a diing in athukimta uhi. Tuo chi’n a pawl 2 ua kithukim in The Presbyterian Church in North East India Synod ah Manipur a Presbytery 2 MGP leh TPC a diing a ngetna ahing bawl chieng un Presbytery Church in North East India Synod in zong ahing phalpiehta uhi. Tuoleh Pha ang sahpi bang un October 11, 1959 ni chieng a namdetna bawl diing in pha asa uhi.

Manipur Gam Presbytery (MGP)

October 11, 1959: Tamna atung a I gensa ma bang un Manipur a Presbytery 2te: Manipur Gam Presbytary leh Tuithaphai Presbytary te khu Presbytarian Church in North East India Synod nei a um diing in October 11, 1959 Pasianni in lahluutna ahing neita uhi. Tuomi kum mama in Assembly Officer diing in G. R. Sancley ahing sawl ngal uhi. Aman’n 1959 apat 1961 tan Manipur ah Assembly Officer hina ahing tu hi. Ama zou in Rev. Tawngkhosat in 1961 apat 1968 tan, Lalruma in 1968 apat 1975 tan, leh 1975 apat Rev. L. Glancey Lyngdoh in a tutou hi. Tami kum apat in kivaipuohna ana heng danglam ua, masang a Chairman I chi pen Moderator ana chi ua, Secretary khu General Secretary ana chi uhi.

1960 apat 1979 tan Zou sung pumpi pen MGP chi’n ina kipawtou ua, hinanleh 1979 in Laisiengthou neina diing toh kisai in hattuom kehni in I hing ki khenta uhi.

1976, Zo Holy Bible

Tami kum in Zogam a hattuonm khu Unau Roman Catholic toh Zo Holy Bible Apocripha tel a sutkhawm diing thu a ngaidan kibat lou zieh in kikhenna huoise tah, Bible deipawl leh Deilou pawl chi in ana um a, khawmpi zong muntuom tuoh ah akimang ta hi. Bible deilou pawl in Tuilaphai khuo ah amang ua, Bible deipawl in Tuoitengphai khuo ah ana mang uhi. Khum khawmpi in MGP min apaw veve a, MGP khawmpi 17 veina, JCA apat Session 22 veina ahi hi.

Tuana I lamkaite uh –

Rev. P.K Khama – Moderator 
S. Kamzalam – General Secretary
Tami kum February 22, 1976 a Upa kinamdette:
Upa Chinkhozam – Suangphu
Upa Nehzakham – Phaibem

1977, Zoveng

MGP min a khawmpi 18 veina, JCA apat Session 23 veina Zoveng ah a um a, Lamkaite khu anuoi a bang ahi hi.
Rev. Ginzapau – Moderator 
U Tunzakap – General Secretary
February 20, 1977 a Upa namdette:
Upa S. Chinzagin – Zoveng 
Upa Thangchinkham – Allusingtam

1978, JCA Silver Jubilee

JOU CHRISTIAN ASSOCIATION Session 24 veina, MGP Khawmpi 19 veina Tuaitengphai khuo ah February 15-20, 1978 in a kinei a, tam pen JCA in Silver Jubilee lopna’n a kimang hi. Tuana thugentute khu Dr. Isaac John, President, ACA, Bangalore; Rev. Joy George, Bangalore leh Rev. Kurian Thomaste ahi uhi.

Tualeh tami kum a lamkai dia telchingte khu
Rev. P.K. Khama – Moderator 
Sea Mangsuanthang – General Secretary ahi uhi.
February 19, 1978 a MGP min a Pastor leh Upa namdette:
Upa Thangkhokam – Hiangdung
Pastor Kamzakhup – Daijang

1979

Zoveng a MGP min in khawmpi 20 veina, JCA apat session 25 veina a um a, lamkai dia telte khu
Rev. Ginzapau – Moderator
U Tunzakap – General Secretary ahi hi.
Tami kum March 4, 1979 in Tongzachin, T. Singtam Upa ding a namdet ahi hi.

AUGUST 7, 1979 - MGP apat ABFM 

July 21, 1979 in Manipur Gam Presbytery Office Bearer Committee Thupuasah No. 1 & 2 na dungzui in Rev. Ginzapau, Rev. Khupdoukham leh Pu Kamzadou, MDCte Bangalore ah Isaac John toh kimu ding a sawl in a um ua, tuanah July 29, 1979 ni in ava kihoulim ua, tuana pat in Asian Bible Fellowship Mission (ABFM) a ding diing in thukimna a hing neita uhi. Amaute a hing tun uh August 7, 1979 (Sepkiani) in Executive Enlarge Committee a kihan a, tuanah Thupuasah No 2na dungzui in Rev. Ginzapau, Moderator in MGP phietkhie in Asian Bible Fellowship Mission khu kikhaikhawmna pawl min ding in tuami ni nai 01:00 pm in a namdetta hi. Namdetna a neijou in mipi’n thuumguolna nei ahi hi. Upa Zenhenpau in thuumna anei a, ABFM min a vaihawmna pat ahita hi. Tuami ni apat in MGP pawlpi min pai ahita hi. Tami kum in Moderator pen Field Director chia hen ahita.

1980, Allusingtam

ABFM min a Khawmpi a 1 vena, JCA apat Session 26 veina Allusingtam khuo ah a um a, lamkaite khu
Rev. Ginzapau – Field Direcor
T. Thongpau – General Secretary ahi uhi.

1981, Tuaitengphai

Tami kum in Tuaitengphai khuo ah ABFM khawmpi a 2 veina, JCA apat Session 27 veina a um a, lamkaite khu
Rev. P.K. Khama – Field Director
Kaikhohau – General Secretary ahi hi.

Tami kum in Office hoitah a etkol diing chi’n a nuoi a bang in Office Staff diing halaw nei in a kiguong hi.
Executive Director
Administrative Secretary
Field Treasurer
Peon cum Chowkidar.
Tami kum vel in Pastor te’n Rs. 730.00, Evangelistte’n Rs. 520.00, Sangseate’n Rs. 320.00 hateng in a law theita uhi.

1982, Zoveng

Zoveng ah ABFM Khawmpi 3 veina, JCA apat Session 28 veina a um a, tuana lamkai dia teelte khu
Rev. T. Doupu – Field Director
T. Ngulkhohen – General Secretary

March 6, 1982 kum a Upa namdette
Upa Tualzachin – Tuibul
Upa Huatchinkam – Sachihtampak
Upa S. Thangchinkhup – Sachihtampak

I lamkaite uh ABFM a hing lungkie in Imphal a um Dr. Lunkim toh kizop a Zomi Christian Church (ZCC) a din diing dan kihou in Imphal a vapha zel uhi. A kihoulimna thu uh a hing min a, September 6, 1982 ni a Executive Committee na ah ahing polut ua, Member peikhawmte kilungtuohna toh Thupuasah No. 2na ah puonkhietna vaiguon diing hing bawl in September 15, 1982, 10:30 pm a diing in vaiguon a hing hawmta uhi.

ABFM apat Zomi Christian Church

Tam a tung a igen bang in I pawlpi hoina leh hatsemna diing deina zal in ABFM nuasia a ZCC a kikhaikhawm diing a Executive Committee Thupuasah No. 2na, September 6, 1982 dungzui in Director/Moderator Rev. T. Doupu in ABFM suhbeina September 15, 1982 ni in a nei a, tuami naikal sung mama in Rev. Ginzapau, Executive Director in Zomi Christian Church (ZCC) puonkhietna a nei pain gal hi. Tuami ni apat in ZCC pawlpi min a kikhai in Pasian gam na sep ahita hi (ABFM hi sung a Field Director chia kigiel khu a hina kibang veve ahijieh in suong ah Moderator chia gel ahi hi).

Tualeh Dr. T. Lunkim in Christian Church peidan tangpi a hing gen a, ZCC Office Building lamna diing in dangka Rs. 10,000.00 a hing pengal hi.

1983, Daijang

ZCC Khawmpi 1 veina, JCA apat Session 29 veina Daijang khuo ah March 4-6 tan ah a kinei a, ZCC Office Bearerte hina tambang a leptha ahi hi.
Moderator
Executive Secretary
Secretary cum Finance
Treasurer
Office Clerk

Tami kum a lamkaite
Rev. Doupu         – Moderator 
Rev. Ginzapau     – Executive Secretary

March 6, 1983 kum a Upa dia namdette
Upa Khamkhozam     – Daijang 
Upa Khamchin     – Mongken

Tualeh, Probationary Pastor ding in tam anuoi ate siem ahi uhi.
Khaamthang         Singngat     18.06.1983
Nengkhanmang     Behiang     18.06.1983
Hangminthang     Sangaikot     18.06.1983

Zou Holy Bible: Tami kum in mi tawmngai Pu Kaikhohau, Rev. Haozalian, Nu Zennu leh Nu Nemkhanchiinte tawmngaina zal in tua I office mun khu a kilei khie hi. Tualeh tami kum in Zou Holy Bible, Apocripha toh kithuo Roman Catholicte panpina toh Zou Literature Societyte saina a hing kisun khu siensuo ahita hi. Mangpa’n thupina tangta hen !

1984, Zoveng

Zomi Christian Church khawmpi 2 veina, JCA apat Session 30 veina khu Zoveng ah a um a, lamkai dia telte khu
Upa T. Donglam     – Moderator
Rev. P.K. Khama     – Executive Secretary ahi uhi.

January 15, 1984 a Upa dia namdette
Upa Tutzathang     – Paldai 
Upa Lianchinhau     – Paldai 
Upa Hualkhosoi     – Saingaikot (Puonkhiet ahi)

Tualeh June 9, 1984 ni in Zomi Christian Church Headquarter Biah Inn honna a kinei hi.

1985, Sachihtampak

Sachihtampak ah ZCC khawmpi 3 veina, JCA apat Session 31 veina a kinei a, lamkaite khu
Upa T. Donglam     – Moderator
Rev. P.K. Khama     – Executive Secretary ahi uhi.

March 10, 1985 kum a Upa namdette
Upa Suahkhothang     – Salem
Upa Tunzakap     – Allusingtam
Upa Zamkholam     – Allusingtam

Tami kum in Simveng, Lamka ah hattuom dinkhiet ahi hi.

1986, Zoveng

Zoveng ah ZCC khawmpi 4 veina, JCA apat Session 32 veina a kinei a, Lamkaite dia telchingte khu
Upa T. Donglam     – Moderator 
Rev. P.K. Khama    -Executive Secretary ahi uhi.

Tami kum in Rev. Khaamthang, Rev. Nengkhanmang leh Rev. Hangminthangte khu Pastor piching a siem in a um uhi. Tualeh a nuoi a bang in Probationary Pastor a kisiem hi. Pasian min phat in umta hen !
Siehkhohau          Behiang     20.04.1986
Chinzapau         Sachih         20.04.1986
Thanglienkham     Allusingtam     20.04.1986

1987, Behiang

Behiang ah ZCC Khawmpi 5 veina, JCA apat Session 33 veina a kimang a, tuana lamkai dia telte anuoi a bang ahi.
Rev. T. Doupu     – Moderator
Rev. P.K. Khama     – Executive Secretary

March 8, 1987 in tam a nuoi ate Upa dia namdet ahi hi.
Upa V. Lawmsang     – Simveng
Upa Khamkai         – Jangnuom
Upa Khamkholian     – Lunjang

Tualeh Probationary Pastor ding in tam anuoi ate siem ahi uhi.
Haozalian         Zoveng     19.07.1987
Chinzathang         Zomi Colony     08.11.1987

Tami kum in Muollum khuo ZCC ah ahing lut ua, Thangkhanmang Sawltah diing in a kila hi.

1988, Zomi Colony

ZCC Khawmpi 6 veina, JCA apat Session 34 veina Zomi Colony ah a kinei a, lamkai di’n a nuoiate tel ahi uhi.
Rev. T. Doupu     – Moderator
Rev. P.K. Khama     – Executive Secretary

January 29, 1988 ni a Upa diing a namdette
Upa Tunpau         – Phaibem
Upa Kamgin         – Behiang
Upa Thuakhothang     – Phaikon

Tami kum in Burma (Myanmar) ah ZCC kidin in hateng in Rs. 500.00 Grant dan in a kipie a; tualeh, tami kum August in Gospel Tangkou suo pat ahi hi.

1989, Muollum

Tami kum in Muollum khuo ah ZCC khawmpi 7 veina, JCA apat Session 35 veina a kinei a,
Rev. T. Doupu     -  Moderator
Rev. P.K. Khama     -  Executive Secretaryte lamkai dia telte ahi uhi.

January 15, 1989 ni a Upa namdette.
Upa Daikhokam     - Sangaikot
Upa Kaikhanlun     -Muollum
Upa Henzadong     - T. Vajang (puonkhiet ahi hi)

Tualeh, October 8, 1989 ni in Missionary Khawmpi, Zomi Colony ah a um a, tuanah Pastor Hauzalian, Pastor Chinzapau leh Pastor Siahkhohaute Pastor piching ding in Rev. T. Lunkim in namdetna anei hi.

1990, Singngat

Singngat khuo ah ZCC khawmpi 8 veina, JCA apat Session 36 veina a kinei a,
Rev. T. Doupu     - Moderator
Rev. P.K. Khama     - Executive Secretaryte lamkai dia telching ahi uhi.

January 15, 1990 ni a Upa dia namdette.
Upa Khamchinthang     -Zomunnuom
Upa Thongzakham     - T. Vajang
Upa Nengkhogin     - Khienglam
Upa Siankhokai     - Millongmun

1991, Khienglam

Khieng lam khuo ah ZCC Khawmpi 9 veina, JCA apat Session 37 veina a kinei hi. Tami kum apat in Thupuasah No. 3na dungzui in Administrative Planning kum thum dan a ding a lemsah ahi hi. Tualeh, Director zong nei diing a thukim ahi dungzui in tam anuoiate lamkai dia telching ahi uhi.
Rev. T. Doupu     -  Moderator
Rev. Hauzalian     -  Executive Secretary
Kev. P.K. Khama    -  Director of Ministry
Rev. Ginzapau     -  Director of Finance

Tami kum January 27, 1991 in Rev. Thanglienkham Pastor piching hi ding a namdet ahi hi. Tualeh Upa Hauchinthang, Muollum khu Upa dia puonkhiet ahi hi.

Pu Kamzadou ZCC semtu diing khat a lah ahia, Assistant Director ahi hi. Tuachin, June 31, 1991 ni in Simveng biehinn ah Probationary Pastor dia puonkhiet ahi. Tami kum in Tuibuong ah ZCC biehinn dinkhiet ahi hi. Tualeh Chairel khu July 1, 1991 in Director of Ministry, Rev. P.K. Khama in Missionary Field diing in a hong a, Pu Thuomkai Ieh Pu Chaothoi semtu diing a lah ahi uhi.

Tualeh tam hunlai vel in Pastorte' n Rs. 860.00, Evangelistte'n Rs. 560.00, Sangseate' n Rs. 350.00 vel a law uhi.

1992, Zoveng

Zoveng ah ZCC khawmpi 10veina, JCA apat Session 38 veina a um hi. February 16, 1992 ni a Upa dia namdette.
Upa Tongzakham     - Singngat
Upa Dongthang     - Lungsai
Upa Goukhomang     - Muollum
Upa Khamsuanpau     - Tonjang
Upa Kamhatthang     - T. Vajang
Upa Ginzakap         - Saite

Tami kum in Tuibuong hattuom in Dousuanthang Missionary in a chawm ua, Chairel ah a um hi. Tv. Dongzathawng leh Nh. Niengneichingte Evangelist leh Women Pro-motor a lah ahi uhi.

1993, Simveng

JCA apat Session 39 veina, ZCC khawmpi 11 veina Simveng khuo ah a kinei hi. Tami kum in Rev. Ginzapau khu buoina tuomtuom jieh in biel ah a kikoi a; tualeh T. Gouzalal khu ZCC Cashier diing a lah ahia, temporary appointment pieh ahi hi.

February 20, 1993 ni a Upa namdette
Dr. Tongkhokai     -Zomi Colony
Upa Nengkhenthang     -Zabellei
Upa Kaichinkham     - Lunjang
Upa Chinzalang     - Gelngai
Upa Tunzagin         - Tuaitengphai
Upa Chinzakhup     - Phuaikon
Upa Pumkhogin     - Daijang

1994, Zomi Colony

Zomi Colony ah ZCC khawmpi 12 veina, JCA apat Session 40 veina a um a, tuakhu Tapidaw-40 (1954-1994) chi'n zong a kithei hi. Tami kum in Magazine (Souvenir) a kisuo a, Probationary Pastor David K. Samte Editor in a pang hi.

Kitel kum ahijiehin, tam anuoiate kumthum sung vaipo diing a telching ahi uhi.
Rev. T. Doupu     - Moderator
Rev. Haozalian     - Executive Secretary
Rev. Hangminthang     - Director of Ministry 
Rev. Khaamthang     - Director of Finance

January 16, 1994 ni a Upa namdette.
Upa Zamlet         - Sumchinvum
Upa Enzakap         - Behiang
Upa Aikhothang     - Mawngawn
Upa Kaizalam         - Milongmun
Upa Thangchinhang     - Allusingtam

1995, Singngat

Singngat ah ZCC khawmpi 13 veina, JCA apat Session 41 veina a kinei hi. Tami khawmpi ah Rev. Thanglienkham, District Superintendent, Kailamnuoi leh Rev. Khaamthang, Director of Finance Mutual Transfer bawl ahia, tami kum apat Thupuasah No. 5na dungzui in Rev. Thanglienkham khu Director of Finance a guon ahita hi.

January 15, 1995 ni a Upa diing a namdette.
Upa Khupsuanhang     - Muollum
Upa Chinzahau     - Simveng
Upa Paudailou     - Simveng
Upa Zamkhosuan     - Singngat
Upa Tuanzagou     - Daijang
Upa Kamzathang     - T. Singtam
Upa Thongzakham     - Suongphu
Upa Luahzagin     - Mawngawn
Upa Pumzagin     -Zomi Colony (puonkhiet ahi)

Tami kum in Rev. Haozalian leh a innkuonte Phillipines a a pei jieh un December 5, 1995 (Sepkiani) in Rev. Hangminthang, Director of Ministry khut ah Executive Secretary a hina a pekheta hi. Tuami kum ma in Director of Ministry leh Director of Finance panmun khu Rev. Thanglienkham in a pokhawmta hi.

UELCI gatdotna: September 14, 1995 ni in Working Committee in mainline church khat sui ding a pha a sahna thu a na puong uhi. All India Christian Leaders Conference, Delhi ah October 12-14, 1995 sung a um ding mang kawm in Madras a UELCIte tohva kimu ding in Rev. Haozalian leh Probationary Pastor David K. Samte sawl ahi uhi.

1996, Tuibuong

ZCC khawmpi 14 veina, JCA apat Session 42 veina Tuibuong ah a kinei a,
Rev. T. Doupu     - Moderator
Rev. Hangminthang     -Executive Secretary
Rev. Thanglienkham     - Director (M & F)
telching ahi uhi.

January 14, 1996 ni a Upa namdette.
Upa Zamkhankap     - Phailien
Upa Nengzaneh     -  Tuaitengphai
Upa Hemminthang     -  Paldai
Upa Kapzagou     -  Behiang
Upa Vumchinkham     -  Sachihtampak
Upa Ginsuanthang     -  Zomi Colony (MGP in Saiboh a 1982 a a namdet uh puonkhiet ahi hi).

Tami kum February 22, 1996 in Pu T. Gouzalal, Accountant ding a lah ahi. Tualeh, March 9, 1996 in Singngat ah Special Assembly hat ahia, Rev. David K. Samte khu March 10, 1996 in Pastor piching dia namdet ahi.

Probationary Pastor ding a siemte tam anuoi a bang ahi hi.
Thangkhanmang         Nungsai     14.04.1996
Dongzathawng         Khienglam     14.04.1996

1997, Behiang

ZCC khawmpi 15 veina, JCA apat Session 43 veina Behiang khuo ah um a, tuanah tam anuoi a bang in lamkai diing telching ahi hi.
Rev. T. Doupu     - Moderator
Rev. David K. Samte     - Executive Secretary 
Rev. Hangminthang     - Director of Ministry 
Rev. Thanglienkham     - Director of Finance

January 19, 1997 ni a Upa dia namdette
Upa Khamzalam     - Simveng
Upa Khamzathong     - Zomi Colony
Upa P. Kamdou     - Kamdou Veng
Upa Siankhanthang     - Kullian
Upa Thongzadou     - Zoveng

Tualeh, Probationary Pastor ding in anuoi a bang a siem ahi.
Nengkhanlal         Sangaikot     01.06.1997
Kamminthang         Milongmun     01.06.1997
Dousuanthang     Khienglam     01.06.1997
Henkhothang         Chairel     01.06.1997

Tami kum tan in Pastorte'n Rs. 2000.00, Evangelistte'n Rs. 1600.00, Sangseaten Rs. 1200.00 Basic Pay in a neitheita uhi.

Tami kum in Thupuasah No. 10na dungzui in UELCIte'n a hingpom hunhun chieng ua en zong a hina bangbang ua pom ding a thukim ahi.

1998, Zomi Colony

Zomi Colony ah ZCC khawmpi 16 veina, Ist Council leh JCA apat Session 44 veina a um hi. February 22, 1998 ni a Upa ding a namdette
Upa Tuachinhau     - Behiang
Upa Thianlal         - Behiang
Upa Mangzakap.     - Tonjang
Upa Suanzagin     - Moreh

1999, Zoveng

Zoveng ah C khawmpi 17 veina, 2nd Council leh JCA apat Session 45 veina a kinei hi. Tami kum January 23, 1999 ni in Upa Kamzakap, Moreh puonkhiet ahi hi. Tualeh anuoiate Pastor piching diing a namdet ahi uhi.
Rev. Dongzathong
Rev. Thangkhanmang

Thupuasah No. 20na dungzui in UELCIte'n a hingpom hunhun chieng ua kipahtah a pom diing a thukimna a umkia hi.

2000, Tuibuong

Tuibuong, Kamdou Veng ah ZCC khawmpi 18 veina, JCA apat Session 46 veina a um a, anuoi a bang a lamkai diing teltha ahi hi.
Rev. P.K. Khama     - Moderator
Upa T. Donglam     - Deputy Moderator
Rev. David K. Samte     - Executive Secretary
Rev. Hangminthang     - Director of Ministry
Rev. Thanglienkham     - Director of Mission
T. Gouzalal         - Accountant

January 16, 2000 ni a Upa dia namdette.
Upa Chinthang     - Tuining
Upa Liankhankap     - Tuining
Upa Nungkhochinpau - Tuibul
Upa Goukhanlal     - M. Lunmuol
Upa Hangkhup     - T. Vajang
Upa Khupsuanpau     - Kullian
Upa Dongzathang     -  Nungsai
Upa Kamkhup     -  Zou Bethel (puonkhiet ahi)
Upa Khamgouhang     -Zou Bethel (puonkhiet ahi)

Anuoiate Pastor piching ding a namdet ahi.
Rev. Kamminthang
Rev. Nengkhanlal
Rev. Dousuanthang
Rev. Ginkhanmung

Tualeh anuoi a teng Evangelist diing a siem ahi uhi
Nangkhanlal
Kamzathang
Lamgen

2001, Sachihtampak

ZCC Khawmpi 19 veina leh 3rd Council , JCA apat Session 47 Sachihtampak khuo ah a kinei hi. Tami hun January 17, 2001 ni a Upa dia namdette.
Upa Paukhanthang     - Imphal
Upa Ginzakap         - Imphal
Upa Thongkhanhang     - Muollum
Upa Liankhankap     - L. Kannan
Upa Soikhohau     - S. Zomun
Upa Khamzamang     - Sugnu

Evangelist ding in tami khawmpi in anuoiate a la hi.
Hausuankap
Ngilzakhup

2002, Simveng

Simveng ah ZCC khawmpi 20 veina, 4th Council leh JCA apat Session 48 veina Simveng ah a um a, Rev. David K. Samte Bible Translator a a kiguon tah jieh in January 16, 2002 apat Rev. Hangminthang in Executive hina leh Director of Ministry hina a thuatou hi. Lamkaite
Rev. P.K. Khama     - Moderator
Rev. Hangminthang     - Executive Secretary
Rev. Thanglienkham     - Director (M & F)
T. Gouzalal         - Accountant.

Tami khawmpi hunsung January 13, 2002 ni a Upa ding a namdette.
Upa Paukhosuan     - Mongken
Upa Chinkhanlang     - Mongken
Upa Ginsuankap     - M. Lunmuol
Upa Dempau         - Khuangkhaijang
Upa Nehzakhai     - Phaibem
Tualeh tami ni ma in Rev. Henkhothang Pastor piching diing in a kinamdet hi.

EVANGELICAL LUTHERAN CHRISTIAN CHURCH (ELCC)

Evangelical Lutheran Christian Church a kipuonkhiet diing toh kisai in September 14-15, 2002 ni in Special Assembly hat ahia, khochin apat in member 225 peikhawmte'n kilungtuoh tah a ELCC a kipuon ding lem a sah jieh un September 15, 2002, Pasianni Zinglam 11:00 a.m. in ZCC vuina a nei ua, Evangelical Lutheran Christian Church punkietna Moderator in a neita hi

2003, Zomi Colony

Zomi Colony ah JCA apat Session 49 veina Khawmpi a kinei a, tuanah lamkai ding anuoi a bang in a kitel hi.
Rev. P.K. Khama     - Moderator
Upa T. Donglam     - Deputy Moderator
Rev. Hangminthang     - Executive Secretary 
Rev, Thanglienkham     - Director of Ministry
T. Gouzalal        - Account Officer

Tami hunsung January 12, 2003 ni a Upa namdette.
Upa Khamkhansuan     - Allusingtam 
Upa Zamminthang     - Allusingtam
Upa Dalginthang     -Likhai
Upa Kapthang     - Singheu
Tualeh tam anuoiate Probationary Pastor ding a siem ahi uhi.
Hausuankap         Singngat     09.02.2003
Thangchinkhup     Tuaitenghai     09.02.2003
Nangkhanlal         Imphal     09.02.2003
Ngilzakhup         N. Leitan     16.02.2003
Kamminthang         Chairel     31.03.2003
Tami Kum apat in Pastorten Rs. 3000.00, Evangelistte'n Rs. 2600.00, Sangseate n Rs. 2000.00 Basic Pay in a lata uhi.

2004, Tuibuong

ELCC Central Church, Tuibuang ah ELCC 5th Council, JCA apat Session 50 veina khawmpi a um hi. Tami khawmpi in ELCC toh kisai-Upa namdet diingte, Saltangte hakhietna thute leh thu poima tuomtuomte thukimna a nei hi.

JCA GOLDEN JUBILEE

February 20, 1954 apat February 20, 2004, JCA kum Sawmnga chinna Golden Jubilee lopna nei ahia, saltangte zousie hakhiet ahita. Tam J.C.A. apat ELCC tan a khang thu tomkimtah a sutna ah a neng-a them a sut ahisia, 1954 apat 2004 sung a Assembly teng leh a kal lah a a poimaw tuomtuom tomkim a tahlat ahi giap hi.

ELCC 5th Council thupieh dungzui a February 22, 2004 ni a Upa diing a namdette.
Upa Pumminthang - Imphal
Upa Kaikhohau - Zomi Colony
Upa Ngulkhohen - Zomi Colony
Upa Tunthong - Zomi Colony
Upa Zamsing - Muollum
Upa Kammang - Behiang
Upa Nehkhosei - Phaibem
Upa Ginkhanlam - Allusingtam
Upa Mangsuanpau - T. Vajang

Compiled By Rev. Thanglienkham & T.C. Tungnung

Source: JCA Golden Jubilee Souvenir (Published by the Manipur Evangelical Lutheran Church)

Pu Khai Minthang, USA a um in "Zou kuol a hinna thu hing lutdan" chi'a lai ana gel, tam a tung a tangthu kigelna telkha lou thei ding lawm tamkuom tah a um ahiman in a sim nuomte adi'a sim thei ding in tam nah i koi ahi. Na sim nuom leh tami MEH  in.

Your encouragement is valuable to us

Your stories help make websites like this possible.